PL0103 SeAMan

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Morski w Gdyni zrealizował projekt pod tytułem: „Wzmocnienie zdolności administracyjnych w zarządzaniu ochroną środowiska polskiej strefy przybrzeżnej.” Projekt trwał 4 lata, a jego całkowity koszt wyniósł 360 000 euro, gdzie 85% (306 000 euro) zostało dofinansowane z Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a 54 000 euro ze środków na działalność IMGW (m.in. środki z ministerstw: MŚ, MEiN).

Celem projektu było zbudowanie zintegrowanego systemu informacyjno-informatycznego służącego zarządzaniu informacją o środowisku morskim polskiej strefy przybrzeżnej oraz usprawnieniu obiegu informacji bieżących i prognozowanych, wykorzystywanych w podejmowaniu decyzji oraz dokonywaniu ocen jego stanu przez samorządy lokalne i regionalne.

Istniejący w 2006 roku (przed rozpoczęciem realizacji projektu SeAMan) system monitoringu był bardzo zróżnicowany, równolegle był prowadzony monitoring helsiński, krajowy i lokalny często różniące się metodyką badań. W przypadku pomiarów poziomów wody także istniały różne systemy: europejski w ramach ESEAS – Europejskiej Służby Poziomów Morza, krajowy - IMGW oraz lokalne np. portowe. Dane pomiarowe były gromadzone w rozproszonych bazach danych, zaś ich dostępność zależała nie tylko od ustanowień prawnych (np. prawo autorskie, wymagania instytucji finansującej badania itp.) ale również od możliwości technicznych ich prezentacji (narzędzia, programy, posiadanie ftp itp.). Brak odpowiedniej infrastruktury sprawnej wymiany danych i informacji często utrudniał efektywne zarządzanie, co w sytuacjach kryzysowych i występowania ekstremalnych zagrożeń (spiętrzenia sztormowe, rozlewy olejowe, zakwity toksycznych glonów, poszukiwanie rozbitków) jest niezwykle istotne. Stworzenie sprawnego systemu wczesnego ostrzegania zwiększyło zdolności instytucjonalne administracji oraz wpłynęło na jakość decyzji administracyjnych przez łatwiejszy i szybszy dostęp do aktualnych i prognozowanych danych, a przez to powinno zmniejszyć ilość spraw spornych, odwołań od decyzji lub procesów przed sądem administracyjnym. Infrastruktura informatyczna i szkolenia stymulowały współpracę pomiędzy użytkownikami systemu, wymianę wiedzy i ekspertyz, wzmocniły zdolności regionu w zakresie zarządzania danymi o środowisku morskim i strefie przybrzeżnej. Przyczyniły się do harmonizacji z europejskimi działaniami na rzecz poprawy stanu wód morskich.

W ramach projektu były wdrażane i udoskonalane źródła informacji:
• bazy danych środowiskowych (historyczne i operacyjne tzw. real-time)
• pomiary (pilotażowe i monitoringowe)
• modele matematyczne (prognozowanie i symulacja np. w sytuacji skażenia środowiska)

Źródła te zostały połączone w jeden system informatyczny oparty na koncepcji federacji baz danych, dającej dostęp zdefiniowanym użytkownikom do wybranych danych oraz opracowań tematycznych. Infrastruktura informatyczna zapewniła dostęp do metadanych, danych i opracowań w zakresie stanu środowiska oraz prognoz elementów jego stanu i jakości.

Utworzenie portalu informacyjnego http://www.baltyk.pogodynka.pl z centralnym katalogiem meta-danych, wyposażonego w dynamiczną funkcję mapowania i łączenia z istniejącymi, rozproszonymi bazami danych był elementem budowanej infrastruktury informatycznej. Rozwój infrastruktury był skoordynowany z projektem SeaDataNet dofinansowanym ze środków Komisji Europejskiej w ramach VI Programu Ramowego w celu zapewnienia zgodności rozwiązań regionalnych z europejskimi. Budowany system połączono (m.in. w ramach rozbudowy polskich stacji ESEAS) z Europejską Służbą Poziomów Morza ESEAS mieszczącą się w Norwegian Mapping Authority-Statkart, Honefoss, Norwegia.

Zintegrowano większość rozproszonych baz danych o środowisku morskim w polskiej strefie przybrzeżnej, z których największą bazę danych posiada Oddział Morski IMGW PIB w Gdyni. Skupienie sieci informatycznej w instytucji zobowiązanej ustawowo (Ustawa Prawo Wodne) do gromadzenia określonych danych gwarantuje trwałość systemu przez wiele lat.

Cel projektu był realizowany poprzez szereg działań zawartych w następujących zadaniach:

1. Rozbudowa oraz zastosowanie regionalnej struktury informacyjnej:
    1.1 Inwentaryzacja istniejących baz danych; warunki dostępności
    1.2 Koncepcja połączenia rozproszonych baz danych
    1.3 Koncepcja centralnego repozytorium danych o środowisku morskim, zarządzanego przez OM IMGW
    1.4 Uzgodnienia miedzy instytucjonalne
    1.5 Budowa systemu obiegu informacji
    1.6 Zainstalowanie systemu w jednostkach administracji centralnej i lokalnej
2. Wdrożenie modeli matematycznych:
    2.1 Studium wdrażalności istniejących modeli (dostępność, niezawodność, sprawdzalność itp.)
    2.2 Budowa/wdrożenie modeli matematycznych - hydrodynamiczny (stany wody)
    2.3 Budowa/wdrożenie modeli matematycznych - jakości wody
    2.4 Asymilacja dostępnych baz danych do modeli
3. Założenia strony internetowej, dostarczenia powszechnego dostępu do danych:
    3.1 Założenie strony internetowej baltyk.pogodynka.pl
    3.2 Pełna zdolność systemu do pracy
4. Szkolenie odpowiedniego personelu:
    4.1 Przygotowanie i wydanie instrukcji, skryptów i materiałów oraz monografii
    4.2 Szkolenia pracowników obsługujących system
    4.3 Szkolenia umiejętności interpretacji wyników badań i prognoz
    4.4 Prezentacja systemu na spotkaniach, konferencjach krajowych i zagranicznych; warsztaty i szkolenia
    4.5 Społeczna prezentacja możliwości systemu
    4.6 Przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych i instrukcji
    4.7 Warsztaty i szkolenia dla pracowników administracji
5. Rozwój projektu pilotowego:
    5.1 Studium wykorzystywanej metodyki i sprzętu pomiarowego
    5.2 Opracowanie optymalizacji pomiarów monitoringu wraz z lokalizacją punktów pomiarowych
    5.3 Rozszerzenie zakresu mierzonych parametrów stanu środowiska morskiego strefy przybrzeżnej w oparciu o istniejące stacje pomiarowe, w tym należące do ESEAS
    5.4 Porównanie wskaźników pomierzonych na rozbudowanych stacjach z pomierzonymi na standardowych punktach monitoringowych
    5.5 Uzgodnienia między instytucjonalne
    5.6 Metodyka interpretacji wartości wskaźników do oceny stanu ekologicznego środowiska